Alzheimer hakkında bilinmesi gerekenler

Gelişen dünyada sağlık sisteminin ilerlemesi ile birlikte yaşam standartları artıyor, bu da insan ömrünün uzamasına imkân tanıyor. Genel olarak ileri yaş hastalığı olarak tanımlanan Alzheimer bir demans (bunama) hastalığı olarak adlandırılıyor. Dünyada 50 milyon kadar Alzheimer hastası var, Türkiye’de ise bu sayı 1 milyonun üzerinde.

 

Kocaeli Üniversitesi Nöroloji Ana Bilim dalı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Aybala Neslihan Alagöz Alzheimer hastalığı hakkında merak edilen soruları Radyo Ki’nin günlük haber programı Günebakış’ ta cevapladı.

 

Öncelikle 21 Eylül dünya Alzheimer farkındalık gününün öneminden bahseden; Doç. Dr. Neslihan Alagöz, Konu ile ilgili uzman kişiler, sivil toplum kuruluşları, özel ve devlet kurumları tarafından bilgilendirme videoları, broşürler, söyleşiler gibi görsel, sözel ve yazılı platformlarda etkinliklerin düzenlendiğini söyledi.

 

Erken Teşhis Önemli

Doç. Dr. Neslihan Alagöz, Alzheimer hastalığının bir çeşit bunama hastalığı olduğunu ve demansa sebep olan çok fazla nedenin bulunduğunu söyledi. Alzheimer, basit vitamin eksikliklerinden hormonal bozukluklara kadar birçok nedene bağlı. Hastalığı erken dönemde tanımak, tedavi ve bakım hizmetlerine hastayı ivedilikle ulaştırabilmek hem hastanın sağlığı hem de hasta bakım veren yükünün, tedavi ve bakım maliyetlerinin azaltılabilmesi açısından çok önemli.

 

Doç. Dr. Alagöz, Alzheimer’in belirtilerinde yakın bellek kusurunun hastalığın en tipik özelliği olduğunu ifade ederek uzak bellek kaybının hastalığın ileri evrelerinde görüleceğini ve hastalığın 3 büyük alanda hastayı etkilediğini söyledi. Doç. Dr. Alagöz bu alanları şöyle açıkladı:

 

Birincisi: Kognitif Tutulum

İlk ve en ağır tutulum; bellek kaybı özellikle yakın bellek kaybıdır. Lisan kusuru, erken dönemde isimlendirme güçlükleri ile karşımıza gelir. Yer oryantasyonu bozulmasına bağlı kaybolmalar yaşanabilir. Basit dikkat erken dönemde göreceli iyi iken, makale okuma, film izleme, diyalog sürdürme gibi daha karmaşık dikkat gerektiren işlerde zorlanmalar olur. Bizim yürütücü işlev kaybı dediğimiz; içgörü. Hesaplama, plan program yapma, karar verme, öngörebilme, bağlantı kurabilme, sonuç çıkarabilme gibi yetilerde de kayıplar görülür. Giderek beceriksizlikler, tanımlama güçlükleri eklenir.

 

İkincisi: Davranışsal ve Psikiyatrik Tutulum

Başlangıçta en sık kişilik değişiklikleri karşımıza gelebilir. Depresyon ve anksiyete, ileri evrelerde; uyku bozuklukları, duygu durumundaki gerginlikler, hezeyanlar ve halüsinasyonlar gelişebilir.

 

Üçüncüsü: Motor Tutulum

Yürüme güçlükleri, idrar gaita tutamama gibi durumları içerir.

 

Genç yaşlarda nadiren de olsa Alzheimer teşhisi konulabileceğini belirten Doç. Dr. Neslihan Alagöz, Bilişsellik üzerinde östrojen hormonunun etkisine dikkat çekerken yaşlı kadınların bu hormonun koruyucu etkilerinden mahrum kaldığını belirterek Alzheimer’in kadınlarda daha sık görüldüğünü belirtti.

 

Hastalığın En Önemli Nedeni Yaş

Doç. Dr. Neslihan Alagöz: ‘‘Alzheimer hastalığı için risk faktörlerinden en önemlisinin yaş olduğundan bahsettik. Sıklıkla 65 yaş üzeri hastalarda görüldüğünü ve yaş ile sıklığı giderek arttığını da biliyoruz. Küçük bir oranda olsa genetik; aile öyküsü ve kadın cinsiyette risk faktörleri arasındadır. Bunların dışında; kafa travmaları, yüksek kolesterol, obezite, diyabet, HT, depresyon, menopoz, düşük eğitim seviyesi gibi suçlanan risk grupları da vardır.’’ dedi.

 

Alzheimer hastalarının kendi özelinde değerlendirilmesi gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Alagöz, çok hızlı ilerleyen bellek kayıpları yaşayan hastaların yanında çok yavaş bir seyir karşımıza çıkabileceği gibi, çok saldırgan, öfkeli bir hale gelen hastadan çok içine kapanan bir hasta ile de karşılaşılabileceğini dolayısıyla hastalığın seyrinin kişiden kişiye değiştiğini ifade etti.

 

Hastalığın tedavisinde hasta yakınlarının önemi büyük. Doç. Dr. Alagöz, hasta yakınlarının hekimleri ile yakın temas halinde olması, hastalığı uzman kişilerden iyice tanımaları, her hastanın kendi özelinde değerlendirilmesi gerektiğini bilmeleri, önerilen tedavilerin yanında, günlük hayatı düzenleyici tedbirlerin, diyet programlarının, fiziksel egzersiz ve sosyal-zihinsel aktivitelerinde çok önemli olduğunu söyledi.

 

Alzheimer’in ölümcül bir hastalık olup olmadığına da değinen Doç. Dr. Neslihan Alagöz, Alzheimer hastalarının sıklıkla kendi bakımlarını sağlayamadıkları, hastalığın son evrelerinde yaşanan düşme/yaralanma ya da enfeksiyon gibi araya giren hastalıklar sebebi ile kaybedilebileceğini söyledi.

 

Alzheimer Hastalığı’nın Bilinen Kesin Bir Tedavisi Yok

Hastalığın tedavi yöntemlerine de değinen Doç. Dr. Alagöz, kesin bir tedavisinin olmadığını belirterek alınacak çeşitli önlemler ile hastalık seyrinin yavaşlatılabileceğini söyledi.

 

’’Alzheimer hastalığının bilinen kesin tedavisi yoktur ancak hastalık seyrini yavaşlatmak, belli bir seviyede tutmak ve gelişen yakınmalara müdahale ederek günlük yaşam aktivitesini korumak için kullandığımız ilaçlar vardır. Şu an Türkiye’de bulunan ağızdan alınan ve cilde yapıştırılan ilaçlarımız var. İlaçların yanında açık hava egzersizleri, zihin jimnastikleri, yeni hobiler geliştirmek, sosyal aktiviteler, diyette dikkat edilmesi gerekenler gibi önerilerimizde olmaktadır.’’

 

Tedavi sırasında kullanılan ilaçların yan etkileri hakkında bilgiler veren Doç.Dr. Alagöz, her farmakolojik alanın bilinen tıbbi yan etkilerinin olduğunu ancak demans ilaçlarının doktor gözetiminde kullanıldığında çözülemeyecek yan etkiler olmadığını sözlerine ekledi.

 

Kocaeli Üniversitesi Nöroloji Ana Bilim dalı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Aybala Neslihan Alagöz son olarak Kocaeli Üniversitesi’nin Alzheimer hakkında yaptığı çalışmaları da anlattı.

 

‘‘Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı çatısı altında rutin ‘Demans Poliklinik hizmetleri’ verilmekte, gerekli hallerde yatarak tedavi sağlanmaktadır. Konu ile ilgili akademik çalışmalar, belediyelerimiz ile birlikte halkımızı bilinçlendirme amaçlı toplantılar düzenlenmektedir. Bu çalışmalara nöroloji uzmanlık eğitimi alan asistan hekimlerimizin yanında Tıp Fakültesi öğrencilerimiz de dahil ediliyor. Hatta; KOÜ yapay zekâ kulübündeki öğrencilerimiz ile Teknofest ‘23 için sanal gerçeklik ve Alzheimer hastalığı üzerine proje düzenledik.’’

 

Muhabir: Engin Gürbüz, Kamera: Sudenaz Aydoğan