4 Şubat Dünya Kanser Günü

Kanser, ülkemizde ve dünyada 21. Yüzyılın en önemli sağlık sorunlarından biri olarak ön plana çıkıyor. Hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla oluşan kanser, her ne kadar ölümcül bir hastalık olarak görülse de erken teşhis ve doğru tedavinin hastalığın önüne geçilmesinde olukça önemli olduğu biliniyor. Kanser hastalıkları hakkında farkındalık yaratmak, erken teşhis-tedavinin önemini vurgulamak ve tedavi sürecine herkesin eşit şartlarda ulaşabilmesini sağlamak amacıyla her yıl şubat ayının dördüncü günü Dünya Kanser Günü olarak anılır.  Kocaeli Üniversitesi olarak, 4 Şubat Dünya Kanser Günü kapsamında Kocaeli Üniversitesi Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Görkem Aksu ile bir röportaj gerçekleştirdik.

 

Hocam öncelikle kanserin tanımından başlayalım. Kanser nedir, nasıl oluşur? Bunu bize açıklar mısınız?

Kanser aslında vücudumuzda olan hücrelerin anormal çoğalmasıdır. Mutasyon geçiren hücrelerin çoğalıp belli bir organa yerleşmesi, o organda tahribat yapması daha sonra da kan damarları ya da lenf nodları yoluyla metastaz yapması ile oluşmaktadır. Aslında insanın vücudunda her gün kanser hücreleri oluşur ama savunma hücrelerimiz bunları yok eder. Savunma mekanizmasından çeşitli nedenlerle kaçabilen bazı hücreler (karaciğer, akciğer, meme, beyin vs.) bu bölgelerde çoğalıp bir süre sonra organın fonksiyonunu bozarlar. Kanserin yıkıcı gücü de buradan gelmektedir. Daha sonra sadece bir organla sınırlı kalmayıp, başka organlara da, gerek kan yoluyla gerek lenf nodları yoluyla yayılıp o organın fonksiyonunu bozarlar. Kanserin ölüm nedeni de mevcut olduğu organdaki fonksiyon bozukluğudur.

 

Sık görülen kanser türleri nelerdir kendini nasıl belli eder?

Erkeklerde en sık görünen kanser türü prostat kanseriyken kadınlarda meme kanseridir. Sigara kullanımının yoğun olması nedeniyle, daha sonra akciğer kanseri gelmektedir.

 

Kanser hastalığının tedavi aşamaları nelerdir?

Tedavi aşaması kanserin evresine ve türüne göre değişiklik göstermektedir. Cerrahi tedaviler daha fazla ön plandadır. Sık görülen kanser türlerinden örnek verecek olursak prostat kanserinde cerrahi ya da radyoterapi tedavisi uygulanır. Meme kanserinde cerrahi tedavi mutlaka ana tedavidir, bundan sonra kemoterapi verilebilir. Meme koruyucu ameliyat yapılıyorsa radyoterapi verilebilir gibi. Yani aslında 3 tedavi vardır; cerrahi, radyo terapi ve kemoterapi.

 

Peki hocam, hastalar tedavi sonrası nelere dikkat etmelidir?

Hastaların kanser tedavisi sonrasında en dikkat etmesi gereken şey sağlıklı yaşamdır. Beslenme alışkanlıklarını değiştirmeleri, stresli yaşamdan uzak durmaları, enfeksiyonlardan kendini korumaları sigara ve içki gibi kansere neden olduğunu bildiğimiz alışkanlardan vazgeçmeleri, egzersiz yapmalarını önermekteyiz. Obezite kanserin neredeyse büyük çoğunluğundan sorumludur. Bu nedenle, egzersiz mutlaka hayata katılmalıdır.

 

Bu tedavileri reddeden hastalar var mı? Alternatif tedaviyi arayanlara cevabınız nedir, neler söylemek istersiniz?

Tedaviyi reddeden hasta mutlaka oluyor. Bunlar bazen tedavi edilebilecek tümörlerde, bazen de ileri evre, tedavinin işe yaramayacağını düşündüğü durumlarda olmaktadır. Biz hastalara tedaviyi mutlaka alması gerektiğini, en azından bu tedavilerin belli aşamaya kadar denenmesini öneriyoruz. Özellikle bu süreçlerde bağışıklık sistemini destekleyici ve düzenleyici, tıbbi hekimlerin gözetiminde bir takım destek tedavileri yapılabilir. Ama bunlar doktor gözetiminde gerçekleştirilmelidir. Ama en önemlisi ana tedavilerin mutlaka işleme alınmasıdır.

 

Kanser hastalığına yakalanan bireyler için erken teşhisin hayat kurtarıcı olduğunu sıklıkla duymaktayız. İnsanlar ne yapmalıdır, ne sıklıkla ne tür kontrollere gelmelidir?

Erken teşhis, her kanser için hemen hemen önemlidir. Ülkemizde, KETEM( Kanser Erken Teşhis ve Kanser Tanı Merkezi) bulunmaktadır. Bu merkezlerde belli aşamalarda kişilerin mamografileri,  kadınların jinekolojik muayeneleri, dışkıda kan takipleri, erkeklerde kolonoskopi, PSA (Prostat Spesifik Antijen)  takibi gibi öneriler yapmaktadır. Bu aşamada önemli olan hastalığına göre değişmekle birlikte dünyanın takip ettiği birtakım metotlar bulunmaktadır. Örnek verecek olursak; ciltte anormal görünen bir ben görülmesi, büyüyüp, kaşınması durumunda cilt doktoruna gösterilmesi,  kadınların belli bir yaştan sonra mutlaka, belki aralıklarla mamografi çektirmeleri,  jinekolojik muayenelerinin düzenli olarak yıllık takibe alınması çok önemlidir.

 

Pandemide hizmet vermeye başlayan Kocaeli Üniversitesi Onkoloji Hastanesinin üniversitemize, bölgeye ne gibi etkileri oldu?

Kocaeli Üniversitesi Onkoloji Hastanesi bölgenin en büyük onkoloji merkezidir.  Bu hastanemizde 40’ a yakın onkoloji hastası yatarak tedavi görmektedir. Günde 100’ e yakın hasta radyolojiye girmekte olup, 100-150 arası hasta kemoterapi tedavisi almaktadır. Günde 300-350 arası hasta muayene edilmektedir.  Onkoloji merkezimizde hastaların muayene olmaları, yatarak tedavi görmeleri, kemoterapi, tomografi ve ultrasona ulaşmaları bölge için büyük kolaylık sağlamaktadır. Hastalar bina dışarısına çıkmadan, hastanede işlemlerini gerçekleştirebilmektedirler.

 

Kocaeli Üniversitesinde kanser hakkında ne tür uygulamalar, farkındalık çalışmaları, toplantılar, seminerler yapılmaktadır?

Gerek kanser haftası gerek meme kanseri, akciğer kanseri, prostat kanseri gibi haftalarda, Üniversitemiz içerisinde belli sıklıklarla toplantılar düzenliyoruz. Çeşitli derneklerle birlikte, topluma yönelik, toplumu bilinçlendirmeye yönelik toplantılarımız oluyor. Şehir içinde diğer hastaneler ile birlikte, farklı branşlar ile Onkoloji Bölümünün düzenlediği, bölgeye yönelik onkoloji bölümü ile ilgilenen ana bilim dallarının düzenlediği toplantılar çok sayıda gerçekleştirmekteyiz.

 

Kanser teşhisi konulduktan sonra hastaya yaklaşım nasıl olmalıdır?

Kanser tanısı konulduktan sonra, işin bir tedavi boyutu bir de psikolojik yaklaşımı vardır. Tanı konulduktan sonra en önemlisi hastanın hızlı tedaviye başlamasıdır.  Psikolojik aşamada ise genelde aile desteği, başvurduğu hekimin desteği ile süreci yönetilmelidir.

 

Kocaeli Üniversitesi Hastanesinde, hastalara psikolojik destek sağlanıyor mu?

Evet hastalara psikolojik destek verilmektedir. Hastanemizde psikiyatri bölümü bulunmaktadır. Psikiyatri bölümü kendi içerisinde hastalarımıza destek vermektedir. Biz de hastalarımızı gerek gördükçe psikiyatri bölümüne yönlendiriyoruz.

 

Kocaeli Üniversitesinde kanser tedavisi yönünde ne tür çalışmalar, alt yapılar, ekipman araç/gereç mevcut?

Hastanemizde tedavisi açısından, kemoterapi, radyoterapi, cerrahi imkan açısından dünyadaki her türlü imkana sahiptir. Bunun dışında kanserin önlenmesi, erken teşhisi ya da hastalık sürecinde kullanacak ilacı belirlemek için, genetik testler, biyolojik incelemeler, araştırmalar yaptığımız genetik laboratuvarımız mevcuttur. Bunun dışında Klinik Araştırmalar Birimimiz bulunuyor. Burada kansere yönelik yeni tedaviler ile ilgili çalışmalarda hocalarımız görev alıyor. Kök hücre genetik alanındaki çalışmalarla hem erken tanı hem kanserin alt tipinin, uygun tedavilerin belirlenmesi, özetle onkolojik tedavi açısından yapılması gerekenlerin hemen hemen tamamı burada yapılabiliyor.

 

Eklemek istediğiniz başka bir şey var mı?

Erken teşhis kanserde çok önemidir. Kadınların özellikle elli yaşından sonra, yılda bir kere mamografi çektirmeleri, jinekolojik muayenelerini mutlaka yıllık  yaptırmaları  gerekmektedir. Erkeklerin 50 yaşından sonra mutlaka PSA takiplerini düzenli olarak yaptırmaları, belli aralıklarla kolonoskopik, endoskopik takiplerin yapılması, herhangi bir şüphe duyumunda erkenden hekime başvurulması çok önemlidir. Kanser erken teşhis edildikten sonra korkulacak bir hastalık değildir. Erken teşhis edilen kanserlerin büyük çoğunluğu tamamen iyileşebilir. Özellikle akciğer ve mide kanseri türünde erken teşhis edilen kanserlerin büyük çoğunluğu tamamen iyileşebilir. Bunun dışında en önemli şey sigara ve obezitedir. Sigara başlı başına tüm kanserlerin %30’undan sorumludur. Yani sigarayı bırakmak kanser riskini %30 azaltmaktadır. Diğer yandan obezite de kanser olma riskini arttırmaktadır. Kanser riskini azaltmak için çocukluk çağımızdan itibaren egzersizi hayatımıza dahil etmeliyiz.