Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından "Afet Kültürü ve Sürdürülebilir Afet Gönüllülüğü" başlıklı çevrim içi etkinlik düzenlendi

Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Selma Koç Akgül'ün moderatörlüğünü üstlendiği "Afet Kültürü ve Sürdürülebilir Afet Gönüllüğü" adlı seminer, Tsukaba Üniversitesi İnsan ve Sosyal Bilimler Fakültesi Kültürel Antropoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Shuhei Kimura ve Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği Başkanı Afet Yönetim Uzmanı Özden Işık'ın katılımıyla gerçekleşti.

Seminerde, afetin çok disiplinli bir çalışma alanı olduğu vurgusu yapılarak afet kültürü ve afet gönüllülüğü arasındaki ilişki; afet, kültür ve davranış arasındaki örüntüler üzerinden tartışıldı. Mahalle afet gönüllüğünün önemi vurgulanırken, Japonya ile Türkiye'nin afet gönüllülüğü uygulamaları arasındaki benzerlik ve farklılıklara da değinildi.

6 Şubat Maraş Depremleri’nin 88. gününde afet bölgesinde acil müdahale sürecinde yaşanan sorunların farklılaşarak varlıklarını sürdürdüğüne dikkat çeken Doç. Dr. Akgül, afet yönetim ve uygulamalarının bir döngüyü takip ettiğinin altını çizdi. Akgül, Kahramanmaraş depremlerinin yaşandığı ilk günlerde 80 milyonun tek yürek olarak büyük bir dayanışma ruhu ile hareket ettiğini   ancak bu motivasyonun süreklilik göstermesi gerektirdiğini ifade ederek, bu süreçte gelişen spontan gönüllülerin eğitim ve deneyim eksikliğinden dolayı afet bölgesine ulaşım ve bölgede yaşadıkları sorunlardan bahsetti.  Doç. Dr. Akgül, “Gönüllüler çok önemli bir kaynaktır ancak toplumsal tabanlı öğrenme biçimine ihtiyaç duyar. Bu bağlamda   AFAD’ın “Afet Gönüllülük”  projesi çok önemlidir. Afet kültürü ise belli bir bölgedeki toplulukların afet tehlike ve risklerine karşı öz yeterlilikleri, afet döngüsüyle ilgili süreçlere katılımı ve toplumsal duyarlılığın hangi alanlarda nasıl geliştiği ya da gelişmedi ise neden gelişmediği sorularının yanıtıdır.  1999 depreminden 24 yıl sonra afet risk kültüründe henüz istenilen noktaya gelinmediği görüyoruz.” dedi.

"Her coğrafyada afet kültürü farklıdır"

Kültürün insanın duyuş, düşünüş, yaşayış biçimlerini tanımlamayan bir kavram olduğunu belirten Doç. Dr. Selma Koç Akgül, "Her ülkenin afet kültür algısı farklıdır. O coğrafyaya ait yerel bilgi, ritüeller, inanç sistemi, kolektif hafıza, sosyal uyum, güven olgusu ve ideolojik bakış açısının afet kültürünün anlaşılmasında yarattığı farklılıkla birlikte afet önlem yöntemlerinde de farklılık yaratıyor." diyerek sözü Japonya da afet kültürü ve gönüllülük   uygulamaları hakkında bilgi vermesi için Tsukaba Üniversitesi’nden Doç. Dr. Shuhei Kimura 'ya bıraktı.

"Japonya’da hemen hemen her yerde deprem oluyor"

Depremin Japonya ve Türkiye gibi farklı kültürlere sahip ülkelerde yaşanan ortak bir sorun olduğunu açıklayan Doç. Dr. Shuhei Kimura, Türkiye’de resmi afet yönetiminin merkezi olan AFAD’ın arama kurtarma odaklı olduğunu ancak Japonya’da merkezsiz bir sistem oluşturulduğunu ifade ederek iki ülkenin arasındaki farkları vurguladı. Okul spor salonlarının afet sırasında etkilenme riskinin daha az olduğunu ve yemek ve barınma gibi temel ihtiyaçların sağlandığı geçici konut işlevini yerine getirdiğinin altını çizdi. Kimura, bu sistemin kendi içerisinde avantajlar kadar dezavantajlar da bulundurduğunu belirterek “Deprem riskiyle yaşayan bir ülke olan Japonya'nın da iyi ya da kötü noktaları bulunmaktadır." dedi.

"Afet gönülleri için sigorta sağlanılıyor"

Japonya’da bir afet meydana geldiğinde ivedi bir şekilde gönüllü merkezinin oluşturulduğunu belirten Doç. Dr. Shuhei Kimura, "Sosyal Yardım Konseyi tarafından afet gönüllüleri için el kitabı ve yılda 5 dolar olmak üzere sigorta sağlanılıyor. Kimura, “El kitabı, gönüllü çalışmalarının önemini örneklerle açıklamaktadır." diyerek el kitabının depremzedelere ve toplumda aniden ortaya çıkan boşlukları dolduran afet gönüllülerine bilinç kazandırdığının altını çizdi.

"Afette başarı anahtarı mahalle afet gönüllüleridir"

Kendi ailesi, yakını ve komşularına yardım ekipleri gelmeden ilk müdahalede bulunan afet döngüsünü aktaran Afet Yönetim Uzmanı Özden Işık," Afet yönetimi bir döngüdür ve başarı anahtarı Mahalle Afet Gönüllüleri’dir.Afet zararlarının azaltılması bilinçli bir toplum ve güvenli yapıların sağlanmasından geçer. Bilinçli toplum olmanın örneğini temsil eden Mahalle Afet Gönüllerinin resmî kurumlar harekete geçmeden önce verdiği tepkilerin hayat kurtarmada etkili olabilmesi afet yönetim sisteminin zararı azaltma, hazırlıklı olma, olaya müdahale ve iyileştirme olmak üzere tüm aşamalarında etkin olmasına bağlıdır.” dedi.   Işık, “Gönüllüler, 18-65 yaş arasında olan, mahallede uzun süredir oturan, fiziki engeli olmayan ve suçtan hüküm yememiş kişilerden oluşmalıdır."diyerek, arama kurtarmadan önce zararları aza indirme konusunda mahalle afet gönüllerinin önemini vurguladı.

"Mahalle Afet Gönülleri kadın gönüllü oranı yüzde 65'tir"

Arama kurtarma ekibinde 1999 depreminde hiç kadın gönüllü yer almadığını dile getiren Özden Işık," Mahalle Afet Gönüllerinde kadın gönüllü oranı %65'tir. Burada kadınların tehlikelere karşı farkındalıklarının arttığını görüyoruz.” dedi. Seminere katılan konuşmacılar, kapımızı çalan tehlike ve risklerin afete dönüşmemesi için “Gelin hep beraber afetin seyircisi değil gönüllüsü olalım!" diyerek çağrıda bulundu ve etkinlik, katılımcıların sorularının yanıtlanmasının ardından sona erdi.

Muhabir: Meltem Arca